Istotą choroby zwyrodnieniowej stawów ( Artrozy) jest niszczenie chrząstki, która w stawie odgrywa rolę "amortyzatora" i ułatwia poślizg powierzchni kości podczas ruchu. Zniszczona chrząstka nie może już zabezpieczać stawu. Równocześnie dochodzi często do odczynu zapalnego w stawie, później do zniekształceń i ograniczenia ruchomości. Głównym objawem jest ból i sztywność stawu. Prowadzi to do pogorszenia jakości życia oraz do niesprawności.
Choroba zwyrodnieniowa jest bardzo częsta, dotyczy głównie kobiet, szczególnie po 55. roku życia.
Najczęściej zmienione i bolesne są stawy kolanowe, biodrowe, stawy rąk, stóp i kręgosłupa.
Jakie czynniki mogą wywołać chorobę zwyrodnieniową stawów?
Czynniki, na które można wpłynąć:
Czynniki, którym nie można zapobiec:
Jakie są objawy choroby zwyrodnieniowej stawów?
Ból – typowy jest ból mechaniczny, występujący przy ruchach stawu i ustępujący w spoczynku; nasila się pod koniec dnia. Największy problem występuje na początku ruchu (tzw. ból startowy), np. przy wstawaniu z krzesła, rozpoczynaniu chodu. Typowo ból jest odczuwalny w zajętym stawie, rzadziej w innej lokalizacji (np. w przypadku zwyrodnienia stawu biodrowego może wystąpić ból w pachwinie lub ból kolana).
Trzeba go umieć odróżnić od tzw. bólu zapalnego, który wskazuje na zaostrzenie choroby. Ból zapalny występuje również w spoczynku, nasila się w nocy i w godzinach porannych, często wiąże się z wysiękiem w stawie. Wymaga diagnozowania (różnicowanie z innymi chorobami stawów) i oszczędzania zajętego stawu.
Sztywność – często występuje tzw. sztywność poranna (po obudzeniu się), ustępująca z reguły w ciągu 5-10 minut. Może się powtarzać w ciągu dnia po okresie bezruchu (sztywność „startowa”).
Ograniczenie ruchomości – zajęte stawy stopniowo tracą pełny zakres ruchu, np. pojawia się problem z wyprostowaniem lub zgięciem kolana czy odwiedzeniem nogi w stawie biodrowym. Może również dojść do nagłego zablokowania ruchu w stawie przez fragmenty oderwanej chrząstki lub wyrośla kostne. Pogorszenie funkcjonowania chorego stawu prowadzi do zaniku okolicznych mięśni i niesprawności.
Trzeszczenia – mogą być odczuwalne przy ruchach stawu z powodu tarcia o siebie nierównych powierzchni stawowych.
Ryc. 3. Szpotawość lewego stawu kolanowego w skutek choroby zwyrodnieniowej tego stawu.
Ryc. 4. Charakterystyczne zmiany rąk w chorobie zwyrodnieniowej: guzki Heberdena większości palców obu rąk, guzek Boucharda palca III lewej ręki (zob. także poniżej).
Ryc. 5. Guzki Heberdena i guzki Boucharda.
Zniekształcenie – i poszerzenie obrysów – wynika ze zmiany osi ustawienia stawu, powstawania wyrośli kostnych (osteofitów), wysięku (zob. zdjęcia).
Sposoby leczenia:
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała
- Cwiczenia fizyczne
- Odciążanie stawu
- Leki doustne: np. paracetamol,
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne
- Siarczan glukozaminy, siarczan chondroityny
- Glikokortykosteroidy – ich działanie polega na zahamowaniu procesu zapalnego; ze względu na działania uboczne (ryzyko uszkodzenia stawu, sporadycznie zakażenie) nie można ich podawać więcej niż 3–4 razy rocznie do jednego stawu,
- Kwas hialuronowy – składowa normalnego płynu stawowego; po jego podaniu zmniejszenie bólu może się utrzymywać przez kilka miesięcy; podaje się go do stawu kolanowego, ale bada się również skuteczność jego podania do innych stawów.
Zastosowanie leczenia chirurgicznego rozważa się w przypadku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej, która znacznie ogranicza aktywność życiową, powoduje ból i nie odpowiada na dotychczasowe leczenia. W przypadku choroby zwyrodnieniowej kolana lub biodra najczęściej zastępuje się chory staw sztuczną protezą (tzw. endoprotezoplastyka, aloplastyka stawu)
Źródło: www.mp.pl